نگهداری دارو، قرص و سرم در یخچال
هر فرآورده دارویی باید مطابق با توصیه تولیدکننده نگهداری شود. داروهایی وجود دارند که باید به صورت منجمد نگهداری شوند. برخی دیگر را می‌توان در دمای اتاق نگهداری کرد در حالی که برخی باید در یخچال نگهداری شوند. برخی از داروها در حالی که در یخچال نگهداری می‌شوند اما می‌توانند در دمای اتاق هم نگهداری شوند. جالب اینجاست که داروهایی وجود دارند که در ابتدا در دمای اتاق نگهداری می‌شوند اما در طول استفاده باید در یخچال نگهداری شوند.
نگهداری دارو در یخچال
این مقاله نکاتی را در مورد نگهداری دارو، قرص و سرم در یخچال، استفاده از داروهای یخچالی در حین سفر و اهمیت رعایت شرایط دمایی در طول نگهداری دارو توضیح می‌دهد.
نکات شیوه نگهداری داروها
چگونه از شرایط مناسب نگهداری از داروها مطلع شویم؟ می‌توانید این نکات را دنبال کنید:
- دستورالعمل نگهداری داروها معمولاً روی جعبه یا بسته بندی اصلی دارو ذکر شده است.
- دستورالعمل نگهداری داروها را می‌توان در برگه بسته بندی تحت عنوان “نحوه نگهداری” یافت.
- داروساز ممکن است برچسب دستورالعمل نگهداری را روی بسته دارو بچسباند.
- شما می‌توانید مستقیما از دکتر یا داروساز که دارو را تجویز می‌کند سؤال کنید.
داروهایی که باید در یخچال نگهداری شوند
اگر روی بسته بندی دارو نوشته شده است: «در یخچال نگهداری شود» یا «در دمای 2 تا 8 درجه سانتی گراد نگهداری شود»، به این معناست که باید دارو را در یخچال نگهداری کنید.
یخچال‌های موجود در داروخانه مجهز به دستگاه‌هایی هستند که می‌توانند دمای فعلی داخل یخچال را نمایش دهند. با این حال، اکثر یخچال‌های خانگی دمای داخل یخچال را نمایش نمی‌دهند. بنابراین برای نگهداری داروها در یخچال خانگی مراحل زیر توصیه می‌شود:
- داروها را در وسط قفسه‌های یخچال نگهداری کنید و آنها را از سایر مواد داخل یخچال دور بگذارید.
- داروها را دور از محفظه فریزر و دور از دریچه‌های هوا نگهداری کنید تا از تشکیل کریستال‌های یخ که می‌تواند به داروها آسیب برساند، جلوگیری کنید.
- داروها را در درب یخچال نگهداری نکنید زیرا هر بار که در یخچال باز می‌شود در معرض دمای نامناسب قرار می‌گیرند.
- حتما مطمئن شوید که داروها به راحتی در دسترس کودکان نیستند.
اینها چند نمونه از داروهای یخچالی در داروخانه هستند که باید در خانه هم در یخچال نگهداری شوند:
- انسولین تزریقی (استفاده نشده)
- اریتروپویتین تزریقی به عنوان مثال Eprex® و Recormon®
- اینترفرون تزریقی به عنوان مثال Pegasys®
- فیلگراستیم تزریقی به عنوان مثال Neupogen®
- قطره چشم
- قطره گوش (به عنوان مثال: کلرامفنیکل)
- اسپری بینی
- قطره خوراکی آلفاکلسیدول
علاوه بر این، برخی از فرآورده‌های دارویی که در مرکز مراقبت‌های بهداشتی ترکیب یا رقیق شده‌اند نیز باید در یخچال نگهداری شوند. این ترکیبها و داروهای ساختنی معمولا تاریخ انقضای کوتاه تری دارند. مثالها عبارتند از:
- مخلوط‌هایی مانند سوسپانسیون امپرازول و شربت اسپیرونولاکتون
- قطره‌های چشمی مانند سیکلوسپورین و کلرید سدیم 3%
- قطره گوش مانند بی کربنات سدیم 5%
- شربت‌ها / سوسپانسیون‌های آنتی بیوتیک که از پودری مانند سوسپانسیون آموکسی سیلین تهیه می‌شوند
داروهایی که باید به صورت منجمد نگهداری شوند
داروهایی که باید منجمد نگهداری شوند یعنی داروهایی که باید در دمای انجماد 10- تا 20- درجه سانتی گراد نگهداری شوند. انواع خاصی از واکسن‌ها و پساری‌ها باید در مرکز مراقبت‌های بهداشتی به صورت منجمد نگهداری شوند و فقط قبل از استفاده در دمای اتاق قرار بگیرند.
با این حال، این داروها فقط برای بیماران حاضر در مرکز مراقبت‌های بهداشتی استفاده می‌شود. بنابراین، این داروها برای بردن به خانه ارائه نمی‌شود.
چرا دارو باید در یخچال نگهداری شود؟
سه دلیل اصلی که چرا داروها باید در یخچال نگهداری شوند:
1. برای حفظ اثربخشی دارو
داروهایی که باید سرد نگه داشته شوند، زمانی که در خارج از محدوده دمایی توصیه شده قرار گیرند، پس از یک دوره زمانی معین، اثربخشی خود را از دست خواهند داد. دوره پایداری بستگی به نوع دارو دارد و معمولاً در بروشور بسته قید می‌شود.
2. برای حفظ استریل بودن دارو
استریل به این معناست که داروها عاری از میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری هستند. برخی از داروها به ویژه قطره‌های چشمی یا قطره‌های گوش که در مراکز بهداشتی و درمانی به صورت آسپتیک (عاری از میکروب) و بدون مواد نگهدارنده ترکیب می‌شوند، باید همیشه در شرایط سرد نگهداری شوند تا رشد باکتری‌ها کاهش یابد.
3. برای حفظ شکل فیزیکی دارو
برخی از داروها به شکل شیاف باید در یخچال نگهداری شوند تا قبل از مصرف ذوب نشوند.
همه داروهایی که در یخچال داروخانه نگهداری می‌شوند نباید توسط بیماران در خانه در همین شرایط نگهداری شوند. به عنوان مثال، انسولین در حال استفاده را می‌توان در دمای اتاق تا یک ماه (بسته به نوع انسولین) قرار داد.
همچنین داروهایی وجود دارند که در ابتدا در دمای اتاق در داروخانه نگهداری می‌شدند اما در طول استفاده باید در یخچال نگهداری شوند. به عنوان مثال، بسیاری از شربت‌های آنتی بیوتیکی به شکل پودر مانند آموکسی سیلین تری هیدرات که با افزودن آب به آن برای استفاده آماده می‌شوند. اگرچه سوسپانسیون آموکسی سیلین تری هیدرات پس از مخلوط شدن در یخچال نگهداری می‌شود، اما می‌تواند تنها هفت روز تاثیر خود را حفظ کند.
نگهداری از داروهای یخچالی هنگام سفر
سفر می‌تواند زمان زیادی ببرد. اگر مجبورید با داروهای یخچالی سفر کنید، حتما یک کیسه سرمایشی و کیسه یخ همراه خود داشته باشید. این امر برای اطمینان از این است که کیفیت داروها به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای گرم به خطر نیفتد.
یک کیسه سرمایشی و کیسه یخ را می‌توانید از داروخانه خریداری کنید. همچنین می‌توانید با قرار دادن تکه‌های یخ در یک پاکت پلاستیکی ضد نشت، کیسه یخ خودتان را بسازید و سپس آن را لای یک پارچه بپیچید.
نکات زیر برای سفر با داروهای یخچالی ذکر شده است:
- دارو را در یک کیسه سرمایشی همراه با یخ نگهداری کنید.
- مطمئن شوید که دارو مستقیماً سطح کیسه‌های یخ را لمس نمی کند تا یخ نزند.
- کیسه سرمایشی را در قسمت کابین خودرو قرار دهید.
- اگر نیاز به توقف و ترک وسیله نقلیه دارید، کیسه سرمایشی را هم بردارید.
- به محض رسیدن به مقصد، دارو را در یخچال قرار دهید.
زنجیره سرد
داروهای یخچالی نسبت به تغییرات دما حساس هستند و در صورت قرار گرفتن در دمایی فراتر از محدوده توصیه شده برای مدت زمان معین آسیب می‌بینند. بنابراین، محدوده دمای ایده آل باید در طول فرآیند انتقال داروها از کارخانه به دست بیماران حفظ شود. “زنجیره سرد” به حفظ دمای سرد توصیه شده یک دارو در طول فرآیند حمل و نقل آن اشاره دارد.
داروهای یخچالی که در معرض دمای اتاق قرار گرفته اند از نظر پایداری با یکدیگر متفاوت هستند. به عنوان مثال، انسولین می‌تواند تا یک ماه در دمای اتاق دوام بیاورد، اما فیلگراستیم و اریتروپویتین پس از چند ساعت اثر خود را از دست می‌دهند.
بنابراین، به بیماران توصیه می‌شود در صورت نیاز به دریافت داروهای یخچالی که نمی‌توانند مدت زیادی دوام داشته باشند، کیسه سرمایشی و بسته یخ به داروخانه ببرند.
جمع بندی
برخی از داروها باید در یخچال نگهداری شوند تا اثربخشی یا شکل فیزیکی خود را حفظ کنند. شما باید در مورد برچسب دارو و دستورالعمل‌های ذخیره سازی ارائه شده توسط داروساز هوشیار باشید. برای حفظ کیفیت داروهای یخچالی، نکات توصیه شده سفر را رعایت کنید.